Có hay không màu khoáng hữu cơ

Organic Pigment có phải là màu khoáng (được chứng nhận) hữu cơ hay không?

Trước hết, chúng ta cần ôn lại tí tẹo về khái niệm "organic" đã nhé.

Có vẻ như “Hữu cơ/ organic” ngày nay đã không còn là một khái niệm quá xa lạ nữa. Người ta nói nhiều về "organic" như một mục tiêu, một phong cách sống cần hướng đến: trở về với thiên nhiên, xanh, sạch, an toàn, không độc hại, không gây ô nhiễm môi trường, không sử dụng dung môi hóa học, nguồn nước và điều kiện sản xuất đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh cao, nói tóm lại là mọi thứ phải thật “dịu dàng như vòng tay mẹ hiền âu yếm”.

"Organic" không nhất thiết phải là một tờ giấy chứng nhận từ một tổ chức quốc tế, "organic" là một khái niệm. Trong những điều kiện tương đương mà chúng ta có thể đảm bảo được thì sản phẩm bạn làm ra vẫn có quyền được gọi tên là một sản phẩm "organic". Chỉ là, trong thượng vàng hạ cám những thứ bạn đang tiêu dùng hàng ngày từ Tây sang Đông, có rất nhiều lý do để chúng ta không thể không hoài nghi về những thứ không đạt chuẩn, thậm chí là gây tác hại vô cùng to lớn (một điều quá rõ ràng khi ở Việt Nam, tỉ lệ ung thư đang phát triển ở cấp độ lũy thừa). Và do đó, các tổ chức USDA, Ecocert, NASAA v.v... lúc nào cũng bận rộn luôn tay với việc cấp chứng nhận "organic" cho các sản phẩm được các doanh nghiệp gửi tới.

Đạt chuẩn "organic" thì cũng “oách xà lách” lắm, mà có hẳn tổ chức quốc tế cấp chứng chỉ "organic" cho thì còn “vênh váo” nào bằng.

Song có đôi khi, từ "organic" lại không chính xác là những gì mà chúng ta vẫn nghĩ về nó, đặc biệt là trong lĩnh vực màu khoáng.

Tôi rất tiếc vì sẽ làm bạn có đôi chút thất vọng về màu khoáng "organic" đấy!

 

 

Khái niệm về màu là một khái niệm rất rộng. Bản thân màu sắc không phải là thực thể tồn tại có thể cầm nắm, sờ mó, nếm, ngửi được như cái bàn, trái ớt. Đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím – bảy sắc cầu vồng cơ bản chỉ là tên gọi do con người đặt ra để phân biệt cảm nhận của mình về sự tương tác của ánh sáng với vật chất. Đó là hệ quy chiếu do mắt người nhìn thấy. Nói một cách khác, nếu xét trên hệ quy chiếu mắt của một con chó, chúng chỉ thấy hai màu đen và trắng. Chó là một động vật mù màu.

Các vật trong tự nhiên không có màu sắc cụ thể mà chỉ hấp thụ, truyền tải và phản xạ ánh sáng chiếu vào chúng. Ánh sáng vốn là một dạng sóng điện từ có các bước sóng khác nhau. Số lượng sóng điện từ là vô cùng, mỗi tia sóng điện từ này lại có các bước sóng khác nhau, tần số khác  nhau. Sự chuyển động không ngừng của chúng tạo thành một dải quang phổ rộng lớn. Tuy mắt người có thể cảm nhận được màu sắc đa dạng nhưng cũng chỉ chiếm một phần rất nhỏ của dải quang phổ đó mà thôi.

Đó cũng là lý do, màu khoáng không phải lúc nào cũng là một màu sắc ổn định. Chúng sẽ thay đổi tùy vào thời điểm trong ngày, sáng chiều hay tối, ngày mưa hay ngày nắng, vị trí trong nhà hay ngoài trời, trên núi cao hay dưới mặt đất, thậm chí là thay đổi theo tâm trạng người sử dụng. Khi lựa chọn màu son môi hay má hồng, bạn nên nhớ đến đặc điểm này của màu sắc để không “hối hận” về sau nhé.

Bằng nhiều sự tình cờ hay cố ý, chúng ta thường nghe đến màu khoáng Mỹ và sự chuẩn mực của nó. Một trong những chuẩn mực đó chính là ký hiệu FD&C viết tắt của Food Drug & Cosmetic đi kèm với tên màu và một con số nào đó, ví dụ FD&C Red 6 Ba Lake hay FD&C Yellow 5 Al Lake.

 

 

Có nghĩa là, ngoài những mục đích sử dụng màu khoáng dùng trong in ấn, nhuộm quần áo, đồ gia dụng, phun xăm v.v... màu sắc được sử dụng trong ba lĩnh vực dược phẩm, thực phẩm và mỹ phẩm có sự quản lý chặt chẽ hơn cả (trên lãnh thổ nước Mỹ, không quy chiếu cho toàn bộ phần còn lại của thế giới). Việc đặt tên cho các ký hiệu màu này cũng là một quy chuẩn để phân biệt các thuộc tính, phạm vi hoạt động an toàn của nó. Tổ chức chịu trách nhiệm về việc quản lý này tại Mỹ là FDA USA, viết tắt của Cục quản lý Thực phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ. Bạn lưu ý rằng, FDA USA chỉ chịu trách nhiệm cho những vấn đề xảy ra trong nước Mỹ. Bạn không thể đòi hỏi một màu khoáng nào đó mua tại Nhật hoặc EU có chứng nhận FD&C của FDA vì ở những quốc gia khác sẽ có quy chuẩn và ký hiệu khác về màu được phép lưu hành riêng. Đó cũng là lý do vì sao một số màu bị cho là cấm lưu hành tại Mỹ thì vẫn được EU hay Nhật chấp nhận và ngược lại. Một số chất cho phép sử dụng cho vùng mắt tại Mỹ có khi lại bị cấm sử dụng tại EU. Thế giới này, ít có gì muôn sự của chung lắm!

Quay trở lại với chủ đề, vậy "organic pigment" và "inorganic pigment" là gì? Đó có phải là sự phân chia giữa các loại màu khoáng an toàn, xanh, sạch, thiên nhiên và màu không thiên nhiên hay không?

Khái niệm này thật ra rất rất rộng. Chúng ta chỉ có thể tóm tắt một phần nhỏ về nó cho các bạn biết, cụ thể:

- Màu "organic pigment" (OP) tự nhiên có nguồn gốc từ động vật và sản phẩm của thực vật rất hiếm, độ bền về màu sắc kém và màu lên không đa dạng, ví dụ như carbon black, rosemadder, indigo v.v... Do đó màu OP hiện nay được sử dụng phần lớn trên thế giới là màu tổng hợp. Chúng chứa các dẫn xuất của Carbon kết hợp với lưu huỳnh, oxy, hydro và nitơ, được chưng cất từ than đá, petroleum thành một chất kết tủa không tan. Màu OP vốn được sử dụng nhiều trong công nghệ sản xuất nhựa, sợi tổng hợp, phủ bóng, mực in, chụp ảnh như quinacridoné, perylenes v.v...

- Màu "inorganic pigment" (IP) ngược lại, là một hợp chất hóa học không chứa Carbon, thường là muối kim loại kết tủa. IP có kích thước hạt trung bình lớn hơn nhiều so với màu OP. Màu IP tán sắc ánh sáng tốt hơn nên bảo vệ sản phẩm chống nắng tốt hơn. IP vì thế cũng được gọi là "mineral pigment" và đa số là không tan trong nước. Các loại "mineral pigment" là oxides, silicates, phosphates của sắt, manganese, chromium, aluminum và titanium. Một số loại an toàn sử dụng cho son môi nhưng cũng có loại không được phép sử dụng như Ultramarines (là hợp chất của silicate với aluminium và sodium, sulfides và sulfates). Trong tự nhiên ultramarines có tính chất tương tự với ngọc lưu ly. Xanh dương đậm là màu ultramarines cơ bản nhất, các sắc tố còn lại chủ yếu là màu tổng hợp. Tuy nhiên, đây là loại màu không an toàn để sử dụng cho môi, chủ yếu được sử dụng  làm màu cho phấn mắt.

 

 

Trong lĩnh vực mỹ phẩm, FDA của Mỹ cho phép sử dụng cả màu OP và IP miễn phù hợp với các tiêu chuẩn về màu do họ đưa ra. Cụ thể, đối với màu OP là màu tổng hợp từ petroleum và nhựa than đá, bắt buộc các công ty sản xuất phải gửi mẫu thành phẩm đến cơ quan FDA kiểm tra và làm test về độ sạch và an toàn trước khi cấp phép lưu hành ra thị trường.

Ví dụ: FD&C Yellow No.5 là một màu khoáng có tên là tartrazine được FDA cho phép lưu hành. Tuy nhiên, không phải tartrazine nào cũng được phép gọi là FD&C Yellow No.5 nếu chưa được kiểm nghiệm và chứng nhận bởi FDA USA.

Một số màu khoáng được miễn trừ gửi mẫu kiểm định chất lượng của FDA vẫn được phép lưu hành ra thị trường vốn là những màu có nguồn gốc từ khoáng sản, sản phẩm của động thực vật. Ví dụ Iron oxide là một IP được phép lưu hành không cần có chứng nhận của FDA trên thị trường nước Mỹ. Tuy nhiên, đó vẫn được xem là màu tổng hợp và khi được sử dụng vào mỹ phẩm hoặc các sản phẩm do FDA quy định khác, chúng vẫn phải tuân theo các định dạng, thông số kỹ thuật, quy cách sử dụng, hạn chế sử dụng và yêu cầu định lượng ghi trên nhãn mác bao bì sản phẩm.

Một số khái niệm khác về màu sắc

- Lake là gì? Lake là một loại màu nhuộm có khả năng thâm nhập vào bề mặt và làm biến đổi màu vật chất mà nó tiếp xúc. Lake có dẫn xuất từ gốc kim loại (như aluninum hydrate, aluminum benzoate, zinc oxide, titanium dioxide v.v...).

- Mica là gì? Mica là một trong những màu được sử dụng nhiều nhất trong "mineral makeup" vì tính đa dạng của nó. Đặc tính của mica là không thẩm thấu vào sản phẩm mà nó tiếp xúc, có tính tán sắc ánh sáng nên tạo được độ lấp lánh cho môi. Mica có kích thước từ 20 microns cho đến 150 microns. Thành tố chính của mica được tìm thấy từ các loại đá hoa như granite và granitic pegmatites hay các loại đá phiến nham.

Kết luận

"Organic pigment" không phải là màu khoáng đạt chứng nhận hữu cơ. Đồng nghĩa với việc chúng ta bài trừ các loại "inorganic pigment" và ca ngợi "organic pigment" vì nghe tên gọi của chúng có vẻ… quen quen là sai lầm. Khi tìm hiểu một loại màu khoáng, bạn cần tìm nguồn cung cấp đảm bảo an toàn, có chứng nhận của các tổ chức như FDA Mỹ hoặc EU, Nhật, Ấn Độ và tùy mục đích sử dụng cho phù hợp. Miễn là các tổ chức có thẩm quyền cấp phép lưu hành sản phẩm đảm bảo yếu tố an toàn của sản phẩm ra thị trường. Các tổ chức USDA, Ecocert gì đó không liên quan đến "organic pigment" đâu các bạn nhé.